ΠΟΡΤΑ ΠΑΝΑΓΙΑ
Ο ναός Πόρτα-Παναγιάς, ήταν το καθολικό της Ιεράς Μονής Μεγάλων Πυλών. Βρίσκεται στον οικισμό "Πόρτα" στα βόρεια του Δήμου Πύλης και επί της όχθης του Πορταϊκού. Σήμερα λειτουργεί ως ναός και είναι επισκέψιμος. Ο ναός είναι σταυρεπίστεγος που κτίστηκε στα 1283 από τον Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελο Δούκα Κομνηνό. Ο εξωνάρθηκας ανήκει στον τύπο του οκταγωνικού εγγεγραμμένου με γωνιακές ημικυκλικές κόγχες και ισόπλευρο τρούλλο. Χαρακτηριστικό αυτής της εκκλησίας είναι ότι έχει τοποθετημένες εκατέρωθεν της Κύριας Πύλης στο ιερό, τις εικόνες της Παναγίας και του Χριστού. Οι ίδιες δε εικόνες είναι μοναδικές, ολόσωμες, κατασκευασμένες από πολύχρωμες ψηφίδες (1283-1289).
Οι τοιχογραφίες που έχουν εναπομείνει στον κυρίως ναό όπως κι αυτές του νάρθηκα χρονολογούνται στον 18ο αιώνα. Στο πλαίσιο των αναστηλωτικών και στερεωτικών εργασιών πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο δάπεδο του ναού, που έφερε στο φως το παλαιό δάπεδο του ναού, όπως και πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, αρχαίου ναού, σε δεύτερη χρήση
Η Πόρτα-Παναγιά είναι η ιδιαίτερη πατρίδα (γενέτειρα) του Αγίου Βησσαρίωνα του θαυματουργού, άλλοτε μητροπολίτη Λαρίσης και Τρίκκης. Ο Άγιος Βησσαρίωνας, ο οποίος είναι πολιούχος της Πύλης, Καλαμπάκας και Τρικάλων, είναι μία μεγάλη μορφή της Χριστιανοσύνης.
Οι τοιχογραφίες που έχουν εναπομείνει στον κυρίως ναό όπως κι αυτές του νάρθηκα χρονολογούνται στον 18ο αιώνα. Στο πλαίσιο των αναστηλωτικών και στερεωτικών εργασιών πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο δάπεδο του ναού, που έφερε στο φως το παλαιό δάπεδο του ναού, όπως και πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, αρχαίου ναού, σε δεύτερη χρήση
Η Πόρτα-Παναγιά είναι η ιδιαίτερη πατρίδα (γενέτειρα) του Αγίου Βησσαρίωνα του θαυματουργού, άλλοτε μητροπολίτη Λαρίσης και Τρίκκης. Ο Άγιος Βησσαρίωνας, ο οποίος είναι πολιούχος της Πύλης, Καλαμπάκας και Τρικάλων, είναι μία μεγάλη μορφή της Χριστιανοσύνης.
