Ιερά Μονή Ρουσάνου
Ποια είναι η ιστορική εξέλιξη του μοναστηριού;
Η ιστορία του μοναστηριού χάνεται μέσα στην παράδοση. Η χρονολογία 1288 δεν αποδεικνύεται ιστορικά. 'Aλλες πληροφορίες, που δεν είναι όμως διασταυρωμένες, αναφέρουν ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1388 από τους ιερομόναχους Νικόδημο και Βενέδικτο. Όμως είναι βέβαιο ότι ανάμεσα στα έτη 1527 και 1529 οι Γιαννιώτες αδελφοί ιερομόναχοι Ιωάσαφ και Μάξιμος πήραν την άδεια από τον τοποτηρητή της επισκοπής Σταγών μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα και από τον ηγούμενο του Μεγάλου Μετεώρου να εγκατασταθούν και να μονάσουν στον βράχο του Ρουσάνου. Όταν ανέβηκαν εκεί επάνω, δεν βρήκαν παρά μόνον ερείπια και χαλάσματα. Γι' αυτό ανέπτυξαν ιδιαίτερη οικοδομική δραστηριότητα. Έκτισαν (1530) το καθολικό στη θέση της ερειπωμένης εκκλησίας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και ανακαίνισαν το μοναστήρι. Δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη του μοναστηριού στα μετέπειτα χρόνια. Όμως τους δύο τελευταίους αιώνες παρατηρήθηκε μία σταδιακή παρακμή μέχρι το 1940. Οι μοναχοί και τελευταία οι μοναχές κατέβαλαν προσπάθειες να διατηρηθεί σε λειτουργία. Στη διάρκεια της Κατοχής λεηλατήθηκε. Κατά τη δεκαετία του 1980 η μονή Ρουσάνου αναστηλώθηκε και ανακαινίσθηκε ριζικά από την Αρχαιολογική Υπηρεσία της περιοχής. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι.
Πώς γινόταν η πρόσβαση στην κορυφή του βράχου στα παλιότερα χρόνια, πώς στα μετέπειτα χρόνια και πώς γίνεται σήμερα;
Οι πρώτοι μοναχοί αναρριχήθηκαν. Αργότερα η ανάβαση γινόταν με ανεμόσκαλες και δίχτυ.Ειδικά η ανάβαση κρατούσε περίπου 30 λεπτά και ήταν πολύ δύσκολη. Σήμερα γίνεται άνετα με σκαλοπάτια από τσιμέντο και δύο μικρές στερεές γέφυρες, που κατασκευάστηκαν το 1930 και αντικατέστησαν την ξύλινη γέφυρα που έγινε το 1868.
Ποιοι παράγοντες επέδρασαν απειλητικά στην ύπαρξη της Ιεράς Μονής Ρουσάνου;
Ο πρώτος παράγοντας που επέδρασε απειλητικά στην ύπαρξη του μοναστηρίου ήταν η περίοδος της Τουρκοκρατίας και των δύο τελευταίων μεγάλων πολέμων. Τότε έγιναν λεηλασίες, καταστροφές και αρπαγές κειμηλίων. Από αυτές γλίτωσε η μισή Τίμια Κάρα της Αγίας Βαρβάρας που φυλαγόταν για αιώνες στο μοναστήρι. Η άλλη μισή Κάρα βρισκόταν στον Μυστρά. Σήμερα ολόκληρη η Κάρα της Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στην Αγία Επίσκεψη στα Τρίκαλα.
Ο δεύτερος παράγοντας που επιδρά απειλητικά στις τοιχογραφίες του καθολικού είναι η υγρασία από τα χνώτα των ανθρώπων που καθημερινά επισκέπτονται το μοναστήρι. Στον τρούλο ο Παντοκράτορας έχει υποστεί φθορές από την υγρασία.
Τι συμβολίζει το αβγό στρουθοκαμήλου που υπάρχει στον ναό;
Το αβγό της στρουθοκαμήλου έχει τον εξής συμβολισμό : η στρουθοκάμηλος είναι το μοναδικό πτηνό που δεν κλωσάει τα αβγά του, αλλά τα προσέχει από κάποια απόσταση, μέχρι να γεννηθούν τα μικρά και να μεγαλώσουν κοντά της. Όπως αυτή λοιπόν, έτσι και ο Ένας και μοναδικός θεός προσέχει τους πιστούς στον χώρο της εκκλησίας μέχρι να γεννηθούν και να ακολουθήσουν τον δρόμο Του. Αβγά στρουθοκαμήλου υπάρχουν και στο καθολικό της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ.
Πού οφείλεται η ονομασία Ι. Μονή Ρουσάνου;
Δεν γνωρίζουμε πού οφείλει την ονομασία του αυτή το μοναστήρι, παρά το γεγονός ότι το καθολικό είναι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η μονή είναι γνωστή ως της Αγίας Βαρβάρας. Δεν αποκλείεται το όνομα να το πήρε από παλιό ασκητή που είχε εγκαταβιώσει πάνω στον βράχο και λεγόταν Ρουσάνος. 'Aλλη εκδοχή είναι ότι κτίστηκε από δύο Ρώσους μοναχούς (Russa-νη=Ρουσάνη).
Η ιστορία του μοναστηριού χάνεται μέσα στην παράδοση. Η χρονολογία 1288 δεν αποδεικνύεται ιστορικά. 'Aλλες πληροφορίες, που δεν είναι όμως διασταυρωμένες, αναφέρουν ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1388 από τους ιερομόναχους Νικόδημο και Βενέδικτο. Όμως είναι βέβαιο ότι ανάμεσα στα έτη 1527 και 1529 οι Γιαννιώτες αδελφοί ιερομόναχοι Ιωάσαφ και Μάξιμος πήραν την άδεια από τον τοποτηρητή της επισκοπής Σταγών μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα και από τον ηγούμενο του Μεγάλου Μετεώρου να εγκατασταθούν και να μονάσουν στον βράχο του Ρουσάνου. Όταν ανέβηκαν εκεί επάνω, δεν βρήκαν παρά μόνον ερείπια και χαλάσματα. Γι' αυτό ανέπτυξαν ιδιαίτερη οικοδομική δραστηριότητα. Έκτισαν (1530) το καθολικό στη θέση της ερειπωμένης εκκλησίας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και ανακαίνισαν το μοναστήρι. Δεν γνωρίζουμε την εξέλιξη του μοναστηριού στα μετέπειτα χρόνια. Όμως τους δύο τελευταίους αιώνες παρατηρήθηκε μία σταδιακή παρακμή μέχρι το 1940. Οι μοναχοί και τελευταία οι μοναχές κατέβαλαν προσπάθειες να διατηρηθεί σε λειτουργία. Στη διάρκεια της Κατοχής λεηλατήθηκε. Κατά τη δεκαετία του 1980 η μονή Ρουσάνου αναστηλώθηκε και ανακαινίσθηκε ριζικά από την Αρχαιολογική Υπηρεσία της περιοχής. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι.
Πώς γινόταν η πρόσβαση στην κορυφή του βράχου στα παλιότερα χρόνια, πώς στα μετέπειτα χρόνια και πώς γίνεται σήμερα;
Οι πρώτοι μοναχοί αναρριχήθηκαν. Αργότερα η ανάβαση γινόταν με ανεμόσκαλες και δίχτυ.Ειδικά η ανάβαση κρατούσε περίπου 30 λεπτά και ήταν πολύ δύσκολη. Σήμερα γίνεται άνετα με σκαλοπάτια από τσιμέντο και δύο μικρές στερεές γέφυρες, που κατασκευάστηκαν το 1930 και αντικατέστησαν την ξύλινη γέφυρα που έγινε το 1868.
Ποιοι παράγοντες επέδρασαν απειλητικά στην ύπαρξη της Ιεράς Μονής Ρουσάνου;
Ο πρώτος παράγοντας που επέδρασε απειλητικά στην ύπαρξη του μοναστηρίου ήταν η περίοδος της Τουρκοκρατίας και των δύο τελευταίων μεγάλων πολέμων. Τότε έγιναν λεηλασίες, καταστροφές και αρπαγές κειμηλίων. Από αυτές γλίτωσε η μισή Τίμια Κάρα της Αγίας Βαρβάρας που φυλαγόταν για αιώνες στο μοναστήρι. Η άλλη μισή Κάρα βρισκόταν στον Μυστρά. Σήμερα ολόκληρη η Κάρα της Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στην Αγία Επίσκεψη στα Τρίκαλα.
Ο δεύτερος παράγοντας που επιδρά απειλητικά στις τοιχογραφίες του καθολικού είναι η υγρασία από τα χνώτα των ανθρώπων που καθημερινά επισκέπτονται το μοναστήρι. Στον τρούλο ο Παντοκράτορας έχει υποστεί φθορές από την υγρασία.
Τι συμβολίζει το αβγό στρουθοκαμήλου που υπάρχει στον ναό;
Το αβγό της στρουθοκαμήλου έχει τον εξής συμβολισμό : η στρουθοκάμηλος είναι το μοναδικό πτηνό που δεν κλωσάει τα αβγά του, αλλά τα προσέχει από κάποια απόσταση, μέχρι να γεννηθούν τα μικρά και να μεγαλώσουν κοντά της. Όπως αυτή λοιπόν, έτσι και ο Ένας και μοναδικός θεός προσέχει τους πιστούς στον χώρο της εκκλησίας μέχρι να γεννηθούν και να ακολουθήσουν τον δρόμο Του. Αβγά στρουθοκαμήλου υπάρχουν και στο καθολικό της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ.
Πού οφείλεται η ονομασία Ι. Μονή Ρουσάνου;
Δεν γνωρίζουμε πού οφείλει την ονομασία του αυτή το μοναστήρι, παρά το γεγονός ότι το καθολικό είναι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και η μονή είναι γνωστή ως της Αγίας Βαρβάρας. Δεν αποκλείεται το όνομα να το πήρε από παλιό ασκητή που είχε εγκαταβιώσει πάνω στον βράχο και λεγόταν Ρουσάνος. 'Aλλη εκδοχή είναι ότι κτίστηκε από δύο Ρώσους μοναχούς (Russa-νη=Ρουσάνη).